Circulair bouwen
Circulair bouwen gaat over de herbruikbaarheid van gebouwen, bouwelementen en bouwmaterialen. Deze worden hoogwaardig opnieuw ingezet, met als doel vermindering van afval en grondstoffenschaarste.
Duurzaamheid houdt in dat wij niet alleen met onze eigen generatie nog prima kunnen leven, maar dat onze kinderen en kleinkinderen ook nog voldoende in hun eigen behoeften kunnen voorzien. Als we doorgaan zoals we nu leven gaat dat niet lukken. Grondstoffen raken op en er komt steeds meer afval. Eén van de oorzaken is dat we grondstoffen verbruiken en niet opnieuw inzetten. Sommige grondstoffen kunnen al over enkele decennia niet meer uit de aarde worden gewonnen. Er ontstaat dus de noodzaak om bouwmaterialen onbeperkt te gaan hergebruiken. Daarom is het noodzakelijk om niet meer lineair van grondstof naar afval te denken, maar circulair van afval naar grondstof.
Robert Gramner via Unsplash
Meervoudige waardecreatie en sociale duurzaamheid
Duurzaamheid gaat dus over voldoende grondstoffen en minder afval
voor toekomstige generaties. Maar het gaat ook om klimaatverandering en
sociale problemen. In 1987 werd door Verenigde Naties nadrukkelijk het verband gelegd
tussen economische groei en milieuproblematiek, maar juist ook armoede en
ontwikkelingsvraagstukken. Deze sociale duurzaamheid, lijkt
een beetje op de achtergrond te raken door de aandacht voor de
circulaire economie. We moeten ‘inclusief‘ zijn wordt vaak gezegd, maar vervolgens hangt dat er maar een beetje bij. Er moet meer aandacht komen voor meervoudige waardecreatie, waarvan sociale duurzaamheid onderdeel is.
Als we zo doorgaan, halen we de klimaatdoelstellingen niet
In 2015 werd in Parijs het klimaatakkoord gesloten. Hier werd de bovengrens van 2 graden opwarming van de aarde vastgelegd. Dit heeft rechtstreeks te maken met onze CO2 uitstoot en daarvoor moeten we op heel korte termijn maatregelen treffen. Windmolens, zonnepanelen of warmtepompen zijn nog niet circulair, maar zorgen wel voor CO2 besparing op korte termijn. Een 100% circulair huis heeft pas positieve invloed op ons milieu als deze wordt afgebroken en de materialen worden hergebruikt. Maar dat is te laat! Zonder de lineaire economie zullen we de klimaatdoelstellingen niet halen.
Circulaire bouwmaterialen
De bouw in Nederland gebruikt meer dan 50% van de grondstoffen en zorgt voor bijna 40% van het afval. Juist daarom moet de bouwwereld overstappen op circulaire bouwmaterialen! Maar zover is het nog lang niet. Nieuwe producten zijn helaas vaak goedkoper dan circulaire bouwmaterialen. Dat ontstaat vooral door hoge arbeidskosten voor demontage en revisie ervan. Maar ook de opslag van hergebruikte bouwmaterialen kost relatief veel geld. Onder andere omdat de afname niet goed aansluit op de vraag. Tenslotte maken ook de regelgeving en certificering het moeilijk. En wat te denken van garanties en financiering... Kortom er moet nog veel veranderen in de bouw om te komen tot een circulaire bouw. Er is dus een transitie nodig om van lineair naar circulair bouwen te komen.
Impact van circulair bouwen op de bouwwereld
Als de bouw meer en meer circulair gaat worden zullen er andere partijen in de bouw bijkomen. Denk onder andere aan de onderstaande partijen:
- Bedrijven die hergebruikte bouwmaterialen herstellen en klaarmaken voor nieuw gebruik
- Bedrijven die hergebruikte bouwmaterialen gaan testen en eventueel certificeren
- Bedrijven die bemiddelen tussen vraag en aanbod zoals scouts en handelaren
- Bedrijven die digitale marktplaatsen gaan oprichten
Dat kunnen nieuwe bedrijven zijn, maar ook bestaande bedrijven zoals architecten, afval- of sloopbedrijven en aannemers kunnen deze nieuwe rollen op zich nemen.
Strategieën om circulair te bouwen
Steeds meer bedrijven zijn zich bewust van de noodzaak van circulair bouwen en doen ervaring op met de eerste circulaire bouwprojecten. Dat wordt op verschillende manieren opgepakt:
- Demontabel bouwen met nieuwe bouwmaterialen, zodat bij sloop in de toekomst zoveel mogelijk hergebruikt kan worden. Digitaal vastleggen van deze producten is daar ook een belangrijk onderdeel van.
- Bouwen met hergebruikte bouwmaterialen die op dit moment vrijkomen uit sloopprojecten. Hiermee wordt direct ook afval en grondstoffengebruik verminderd. Het combineren van sloopmaterialen en het inpassen in nieuwe bouwprojecten is hier een belangrijke uitdaging.
- Door niet te focussen op de technische kringlopen, maar op de biologische kringlopen kunnen ook grote stappen worden gemaakt naar circulair bouwen. Als het doel is om afval en grondstoffenschaarste te voorkomen dan kunnen natuurlijke bouwmaterialen daar een rol in spelen: hout neemt tijdens de groei veel CO2 op en kan uiteindelijk weer terugkeren in de biologische kringloop (indien hout niet is verlijmd) en weer voeding zijn voor nieuwe bomen.
Kortom, demontabel bouwen met nieuwe producten, gerecyclede producten en ecologisch bouwen zijn de drie hoofdvarianten. Uiteraard kunnen ook combinaties worden gekozen.
Is circulair bouwen duurder?
Om verschillende redenen is circulair bouwen nog altijd duurder dan lineair bouwen.
Oorzaken zijn:
- Arbeidskosten voor sloop van bouwmaterialen
- Opslagkosten van circulaire bouwmaterialen
- Kosten voor revisie van bouwmaterialen
- Kosten voor samenbrengen vraag en aanbod
- Onbekendheid en risico van circulaire bouwmaterialen
Het verschil in prijs zal verbeteren door schaalvergroting. Maar toch blijft er een systeemfout in onze economie, waarbij
(maatschappelijke) kosten onvoldoende worden doorberekend op nieuwe
producten. Bijvoorbeeld het uitputten van grondstoffen, het uitstoten
van CO2 of de synthetische deeltjes die in ons milieu terecht komen, kosten nu nog vrijwel niets. Qua kosten blijft het dus nog altijd aantrekkelijk om lineair te bouwen, ten koste van onze aarde. In de toekomst zullen we echter de
consequentie daarvan als maatschappij samen moeten dragen. Is het daarom niet
veel beter als vervuilende materialen, deze toekomstige maatschappelijke
kosten daarvan in de nieuwprijs opnemen? Daarmee zouden automatisch veel
synthetische producten veel duurder worden, met als gevolg dat ecologische en circulaire materialen in verhouding steeds
interessanter zullen worden. Helaas is dit een wereldwijd een politiek probleem, dat niet 'zomaar' op te lossen lijkt.
Maar een betere wereld begint bij jezelf. Dus geef het goede voorbeeld! Als we daar nu ervaring mee opdoen, zullen we in de toekomst de vruchten van deze investering kunnen plukken.
Volhoudbaarheid
Bij Dijkhuis hebben we het liever over volhoudbaarheid dan over circulariteit of duurzaamheid. Als mens volhouden op de aarde, maar als mens ook volhouden in de
gebouwen waarin we wonen en werken. Gezond en circulair bouwen gaat om
het werken met natuurlijke bouwmaterialen, die zowel gezond zijn maar ook
in de natuurlijke kringlopen passen. Waar het mogelijk is kijken we bij bouwprojecten zoveel mogelijk naar hergebruikte bouwmaterialen. Ook zoeken we standaard naar
bijvoorbeeld beton die CO2 arm is, met 100% betongranulaat in plaats van
grind. Dus de grote stappen maken we door de natuurlijke bouwmaterialen
en vervolgens zoeken we naar optimalisatie met kleine andere stappen.